یکی از این سنت‌ها، برگزاری محفل‌های ختم صلوات و اهتمام ویژه بر آن بود که تا آخرین روزهای عمر شریف ایشان ادامه داشت. هر کس که کمترین شناختی از این عالم فرزانه داشت، می‌دانست که هرجا بزم تعلیم و تربیتی با حضور آیت الله خوشوقت برپاست، بی شک مجلس منور به صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام می‌شود.
جلسات پربار و مستمر ختم صلوات در تهران و قم از یادگارهای این عالم فرزانه بود، که مقدمه جلسه پرسش و پاسخ قرار می‌گرفت.
در همین راستا، پایگاه اینترنتی "مؤسسه فرهنگی هنری محبین صاحب‌الأمر (عج)" – که متولی انتشار آثار حضرت آیت الله خوشوقت است- نظرات این استاد اخلاق و معرفت درباره صلوات و جلسات ختم صلوات را که در قالب پرسش و پاسخ با ایشان مطرح شده بود، منتشر کرد که در ادامه به جویندگان علم و معرفت تقدیم می‌شود.
همین صلوات فرستادن، توسّل به حضرات معصومین است
س1: آیا در قرآن آیه‌ای داریم که توسل به غیر خدا بر آن دلالت کند؟
ج: بله توسل به غیر خدا داریم. خدا فرموده است: ”وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ”[1]، وقتی می‌خواهید پیش خدا بیایید دست خالی نیایید، یک چیزی با خود بیاورید. نمازی، روزهای، حجی، اخلاصی، خدمت به دیگرانی، کاری.
یکی از کارهای خوب هم همین است که ما آن‌هایی را که خدا دوستشان دارد و خدا به عنوان انسان‌های کامل قبولشان دارد واسطه قرار دهیم. همین صلوات فرستادن، توسّل به حضرات معصومین است، واسطه قرار دادن این‌هاست. خود خدا هم آیه نازل کرده است که:
“إِنَّ اللَّهَ وَ مَلاَئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ”[2]
خدا و همه فرشته‌ها درود بر پیغمبراکرم می‌فرستند، شما هم بفرستید. این‌ها همه تجلیل است، یعنی این‌ها بزرگ هستند و چون بزرگ هستند خدا این کار را می‌کند، آدم بزرگ را می‌تواند واسطه قرار دهد.
چرا صلوات می‌فرستیم؟
س2: ما چرا صلوات می‌فرستیم؟ این صلوات چه تأثیری برای ما دارد و آیا باعث افزایش کمالات حضرات معصومین علیهم السلام در آن دنیا هم می‌شود؟
ج: چون خدای متعال حضرات معصومین را هدایت کرد و به راه مستقیم آورد. این‌ها منازل این صراط را طی کرده‌اند و هیچ کسی به اندازه این‌ها آشنا به این کار و راه نیست. لذا خدا گفته است این برنامه را باید از این‌ها یاد بگیرید، دیگران بلد نیستند. لذا برای یاد گرفتن این مسائل فقط باید پیش حضرات معصومین رفت.
خُب وقتی این‌ها منفرداً و منحصراً راهنما شدند، آدم به آن‌ها یک چنین عقیده‌ای پیدا می‌کند که در زمان حیات به آن‌ها احترام و تعظیم می‌کند و بعد از این که از دنیا رفتند هم به زیارتشان می‌رود و زیارتشان می‌کند. این‌ها را پیش خدا واسطه بین خودش و حوائجش قرار می‌دهد. همه این‌ها از لوازم این است که این بزرگواران در جامعه سر زبان‌ها باشند و مردم طرف این‌ها بروند تا دیگران نیایند جای این ها بنشینند و مردم را گمراه کنند.
فایده جلسات ختم صلوات
س3: فائده جلسات ختم صلوات چیست؟
ج: ....باعث می‌شود انسان‌ها طرف دیگران نروند، با معصومین آشنا شوند، دنباله رو حرف آن‌ها باشند، هدایت را از آن‌ها یاد بگیرند. خدا دوست دارد معصومین با زبان و عمل در جامعه تعظیم بشوند، اظهار عظمت نسبت به این‌ها داده شود که دیگران در جمع این‌ها کوچک جلوه کنند و کسی دنبالشان نرود.
بنابراین صلوات و هر نوع بیان منقبت و فضیلت جزء عبادات بسیار بسیار مقرّب است.
س4: مجلس ختم صلوات چگونه باید باشد؟
ج: مؤمنین دور هم جمع شوند یک آغوشی هم باز کنند بنشینند صلوات بفرستند. چیز دیگری لازم ندارد. صلوات عبادت است. روز جمعه مستحب است انسان هزار بار صلوات بفرستد.
امام صادق فرمودند: اگر می‌خواهید دعایتان مستجاب شود چهل تا از مؤمنین را دعوت کنید غذا هم بپزید (و اطعام کنید و) دعا کنید خدا مستجاب می‌کند، اگر چهل تا هم نشد تا چهار تا تنازل کرده‌اند.[3]
در جلسه ختم صلوات هم عده‌ای جمع می‌شوند، کم یا زیاد، به قصد اخلاص و محبت اهل بیت صلوات بفرستند. حوائج بزرگی را خدا به برکت این‌ها برآورده به خیر می‌کند.
س5: اگر در جلسه ختم صلوات چهارده هزارصلوات فرستاده نشود کافی است؟
ج: روزهای جمعه مستحب است هزار بار صلوات بفرستید و روزهای وسط هفته صد بار.
شما می‌توانی وقتی روز جمعه ختم صلوات داری هر نفر هزار بار صلوات بفرستد و اگر جلسه وسط هفته بود هر نفر صد بار بفرستد.
س6: آیا در جلسه ختم صلوات حدیث کساء هم لازم است خوانده شود؟
ج: خیر، خود صلوات، خود مزید بر فضیلت و فائده است.
سلام تعظیم و تجلیل از بنده صالح و با تقواست
س7: در آیه کریمه ”سَلاَمٌ قَوْلاً مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ”[4]، سلام به چه معناست؟
ج: یعنی خدا به آن‌ها سلام می‌کند، مگر ما به رسول الله سلام نمی‌گوییم؟ خدا هم می‌گوید: سلام بر شما.
مگر آیه نمی‌گوید خدا صلوات بر رسول می‌فرستد[5]، سلام هم می‌فرستد. سلام تعظیم و تجلیل از بنده صالح و با تقواست.
س8: در روایت ”مَنْ صَلَّى عَلَیَّ مَرَّةً فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ بَاباً مِنَ الْعَافِیَة”[6] (پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است هر کس بر من یک مرتبه صلوات بفرستد دری از عافیت بر روی او باز می‌شود)، منظور از این عافیت، عافیت از گناه است؟
ج: عافیت از همه چیز است، عافیت در دین و دنیا و همه چیز.
س9: آیا می‌تواند یک مصداقش این باشد که در ترک گناه به انسان برای عافیت از گناه کمک کند؟
ج: خُب صلوات فرستادن خودش تصمیم می‌خواهد. اگر با تصمیم صلوات بفرستید از تصمیم استفاده می‌شود و کار درست می‌شود.
س10: تصمیم بر خود صلوات فرستادن یا بر ترک گناه؟
ج: تصمیم بر خود صلوات فرستادن. اگر تصمیم بگیریم صلوات انجام می‌گیرد، آن‌وقت استفاده از تصمیم در انسان تقویت می‌شود. کم کم از صلوات سرریز به نماز و روزه و بقیه چیزها می‌کند، در آن‌جا هم عافیت پیدا می‌شود.
س11: یعنی تاثیرش در ترک گناه فقط همین‌قدراست یا بیش از این هم می‌تواند باشد؟
ج: بله، همین قدر است، تکویناً این مقدار است.
س12: چرا در روایت داریم که وقتی انسان صلوات می‌فرستد خدا و ملائکه بر او صلوات می‌فرستند؟
ج: برای تشویق انسان‌ها به ذکر صلوات این حرف گفته شده است.
اگر خدا بخواهد صلوات بفرستد یعنی رحمتش را شامل حال ما می‌کند
س13: در همان روایت منظور از صلوات خداوند تعبیر به رحمت شده و صلوات ملائکه، تزکیه؛ منظور از تزکیه بودن صلوات ملائکه چیست؟
ج: اگر خدا بخواهد صلوات بفرستد یعنی رحمتش را شامل حال ما می‌کند، صلوات ملائکه هم دعا است، درخواست از خدای متعال می‌کنند که معادل کاری که کرده به او مزد بدهید، به او اجر بدهید.
س14: مراد آیه ”هُوَ الَّذی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ”[7] چیست؟
ج: بله دیگر، نتیجه نزول رحمت الهی این می‌شود که آدم از ظلمت بیرون می‌آید و وارد نور می‌شود، دین خدا را می‌پذیرد و عمل می‌کند و وارد نور می‌شود.
س15: آیا ذکر کثیر سبب می‌شود که خدا و ملائکه بر انسان صلوات بفرستند؟
ج: صلوات فرستادن مثل ما! نه، این‌گونه نه، بلکه رحمت شامل حال ما می‌شود.
س16: فرمودید روز جمعه مال عبادت است لطفاً توضیح بفرمایید.
ج: روز جمعه روز بی کاری است،آدم شغل ندارد. بجای شغل یک کارهای دیگر را برای آدم گذاشته‌اند. یکی از آن‌ها را گفته‌اند نماز جمعه بخوانید. یکی دیگر را گفته‌اند صلوات بفرستید. یکی دیگر را گفته‌اند دید و بازدید از ارحام متدین بکنید، از این نوع کارها را روز جمعه گذاشته‌اند.
------------------------------------------------------------------
1- و بطلبید بسوى خدا (قرب و منزلت را) بوسیله طاعت. (ترجمه سراج) سوره مبارکه مائده ، آیه: 35
2- البته خداى و فرشتگانش درود مىفرستند بر (محمد ص) پیغمبر اى کسانى که ایمان آوردهاید شما نیز درود بفرستید بر پیغمبر و فرمانش را گردن نهید گردن نهادنى کامل.(ترجمه سراج) سوره مبارکه أحزاب ، آیه: 56
3- - ... قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ رَهْطٍ أَرْبَعِینَ رَجُلًا اجْتَمَعُوا فَدَعَوُا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَمْرٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُونُوا أَرْبَعِینَ فَأَرْبَعَةٌ یَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُونُوا أَرْبَعَةً فَوَاحِدٌ یَدْعُو اللَّهَ أَرْبَعِینَ مَرَّةً فَیَسْتَجِیبُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ لَهُ. کتاب کافی ج2 ؛ ص487
4- (بهشتیان را) تحیتى است گفته شود گفتنى از جانب پروردگار مهربان(ترجمه سراج) سوره مبارکه یس، آیه: 58
5- - إِنَّ اللَّهَ وَ مَلاَئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً سوره مبارکه أحزاب ، آیه: 56
6- بحار الأنوار ج91 ؛ ص63
7- او آن خدائیست که رحمت مىکند بر شما و فرشتگان او (براى شما آمرزش خواهند) تا بیرون آرد شما را از تاریکی ها (از فراموشى و بىخبرى) بروشنى (بیاد خدا) و پیوسته خدا به مؤمنان مهربان است (ترجمه سراج) سوره مبارکه احزاب آیه
